Tin học 5 - Bài 5: Bản quyền nội dung thông tin

BÀI 5: BẢN QUYỀN NỘI DUNG THÔNG TIN

📊 BẢNG ĐIỂM CỦA EM

/ 10 điểm

Khởi động

(1 điểm)

Khám phá

(2 điểm)

Luyện tập

(3 điểm)

Vận dụng

(1 điểm)

Thử thách

(3 điểm)

🎉 Em đã hoàn thành xuất sắc bài học. NHẤN VÀO ĐÂY để tham gia giải trí nhé! 🎉

🧩 PHẦN 1: KHỞI ĐỘNG (1 điểm)

🎯 Mục tiêu bài học

Sau bài học, em sẽ:

Hiểu được khái niệm bản quyền nội dung thông tin và thông tin riêng tư
Nhận biết được hành vi vi phạm bản quyền và xâm phạm thông tin riêng tư
Biết giữ bí mật thông tin cá nhân và tôn trọng sản phẩm của người khác

📘 Tình huống khởi động

Tình huống:
Ngọc mua được cuốn sách gồm các bài văn hay. Ngọc sao chép một bài văn trong đó và gửi cho các bạn. Thành chép, chỉnh sửa bài văn này và nộp cho cô giáo để chấm điểm.

👉 Em có suy nghĩ gì về việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành?

💬 Suy nghĩ của em:

📝 Hãy suy nghĩ về tình huống trên và chọn đáp án phù hợp nhất.

🤔 Việc sao chép, chỉnh sửa tác phẩm của người khác có được phép không?

⚖️ Điều gì là đúng và sai trong hành vi của hai bạn?

Mục đích: Giúp học sinh nhận biết hành vi vi phạm bản quyền trong cuộc sống.

🎯 Bài tập tương tác: Tình huống bản quyền

Em hãy chọn câu trả lời đúng nhất về tình huống của Ngọc và Thành:

Em có suy nghĩ gì về việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành?

A Hai bạn đều làm đúng B Ngọc và Thành đều vi phạm bản quyền C Chỉ Ngọc vi phạm D Không ai vi phạm

🔍 PHẦN 2: KHÁM PHÁ (2 điểm)

🔹 1. Khái niệm bản quyền nội dung thông tin

Các khái niệm cơ bản:

Tác giả: Người sáng tạo ra tác phẩm (bài viết, bài hát, video, tranh vẽ...)
Tác phẩm: Tài sản trí tuệ của tác giả
Bản quyền: Quyền của tác giả đối với tác phẩm của mình

📗 Một số quyền của tác giả:

Đặt tên, đứng tên trên tác phẩm
Bảo vệ sự toàn vẹn nội dung
Sao chép, cho thuê, công bố, phổ biến tác phẩm

💡 Ví dụ thực tế:

Tác giả: Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh
Tác phẩm: Cuốn sách "Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh"
Quyền tác giả: Chỉ ông mới có quyền xuất bản, bán sách này

🔒 2. Thông tin riêng tư

Thông tin riêng tư là gì?

Thông tin cá nhân không muốn chia sẻ với người khác
Ví dụ: mật khẩu, tin nhắn riêng, ảnh cá nhân, nhật ký...
Mọi người đều có quyền giữ bí mật thông tin riêng tư

⚠️ Lưu ý quan trọng:

Không được xem, sao chép, chia sẻ thông tin riêng tư của người khác khi chưa được phép!

🧩 Bài tập tương tác: Kéo thả quyền của tác giả

Kéo từng quyền vào đúng ô tương ứng:

📋 Các quyền của tác giả:

📝 Đặt tên cho tác phẩm

📄 Sao chép

📢 Công bố, phổ biến

💰 Cho thuê

📂 Ô tương ứng:

Quyền đặt tên

Thả quyền đặt tên vào đây

Quyền sao chép

Thả quyền sao chép vào đây

Quyền công bố

Thả quyền công bố vào đây

Quyền cho thuê

Thả quyền cho thuê vào đây

💪 PHẦN 3: LUYỆN TẬP (3 điểm)

⚙️ Tình huống 1: Vi phạm bản quyền

Tình huống:
Tại phòng Tin học, Sơn quên đóng thư mục sản phẩm. Linh sao chép tập tin đó rồi thay tên mình nộp cho cô giáo.

👉 Em có đồng ý với việc làm của Linh không?

⚙️ Tình huống 2: Xâm phạm thông tin riêng tư

Tình huống:
Toàn sử dụng mật khẩu của chị để mở điện thoại và xem thông tin riêng.

👉 Việc làm của Toàn đúng hay sai?

Bài 3. Thực hành trên máy tính

🎯 Mục tiêu thực hành:

Em sẽ tự tay tạo cây thư mục và sắp xếp tệp tin trên máy tính thật.

📁 BƯỚC 1: Tạo cây thư mục

Mở File Explorer (nhấn phím Windows + E)
Chọn ổ đĩa D: hoặc Desktop để tạo thư mục
Nhấp chuột phải → chọn "New" → "Folder"
Tạo thư mục chính tên "Lớp 5"
Vào thư mục "Lớp 5", tạo 2 thư mục con:
- "Học tập"
- "Giải trí"
Vào thư mục "Học tập", tạo 3 thư mục con:
- "Tiếng Việt"
- "Toán"
- "Tin học"
Vào thư mục "Giải trí", tạo 3 thư mục con:
- "Phim hoạt hình"
- "Truyện cổ tích"
- "Nhạc thiếu nhi"

📋 BƯỚC 2: Sao chép và di chuyển tệp

Tìm các tệp bài tập, phim, nhạc có sẵn trên máy tính
Chọn tệp → nhấp chuột phải → chọn "Copy" (hoặc Ctrl+C)
Vào thư mục đích phù hợp → nhấp chuột phải → chọn "Paste" (hoặc Ctrl+V)
Ví dụ sắp xếp:
- Tệp "Bài tập Toán.docx" → vào thư mục "Lớp 5/Học tập/Toán"
- Tệp "Phim Doraemon.mp4" → vào thư mục "Lớp 5/Giải trí/Phim hoạt hình"
- Tệp "Truyện Tấm Cám.pdf" → vào thư mục "Lớp 5/Giải trí/Truyện cổ tích"

✏️ BƯỚC 3: Đổi tên tệp cho phù hợp

Nhấp chuột phải vào tệp cần đổi tên
Chọn "Rename" (hoặc nhấn phím F2)
Gõ tên mới ngắn gọn, dễ hiểu
Ví dụ đổi tên:
- "Bài tập toán học kì 1 lớp 5.docx" → "Bai tap Toan K1.docx"
- "Phim hoạt hình Doraemon tập 1.mp4" → "Doraemon T1.mp4"
- "Truyện cổ tích Tấm Cám.pdf" → "Tam Cam.pdf"
Nhấn Enter để xác nhận

🔍 BƯỚC 4: Thử nghiệm tìm kiếm

Mở File Explorer
Nhấp vào ô tìm kiếm (góc trên bên phải)
Gõ từ khóa (ví dụ: "Toán", "Doraemon")
Nhấn Enter và quan sát kết quả
Thử tìm kiếm với các từ khóa khác nhau

📝 Ghi chú quan trọng:

Đặt tên thư mục và tệp không dấu, không khoảng trắng thừa
Sử dụng tên có ý nghĩa, dễ nhớ
Kiểm tra lại cấu trúc thư mục sau khi hoàn thành
Thực hành tìm kiếm để đảm bảo hệ thống hoạt động tốt

💪 Bài tập tương tác: Tổng hợp kiến thức

1. Bản quyền là gì?

A Quyền của tác giả đối với tác phẩm của mình B Quyền sao chép tác phẩm của người khác C Quyền mua bán sách vở

2. Hành vi nào sau đây vi phạm bản quyền?

A Đọc sách trong thư viện B Sao chép bài văn của bạn và nộp bài C Mua sách ở nhà sách

3. Thông tin riêng tư cần được:

A Chia sẻ với mọi người B Giữ bí mật và bảo vệ C Đăng lên mạng xã hội

🧠 PHẦN 4: VẬN DỤNG (1 điểm)

📺 Tình huống thực tế:

Tình huống:
Một người mua vé xem phim, sau đó phát trực tiếp (livestream) bộ phim cho bạn bè xem cùng.

👉 Theo em, việc làm này có vi phạm bản quyền không?

🧠 Bài tập tương tác: Liên hệ thực tế

Việc phát trực tiếp (livestream) phim cho bạn bè xem có vi phạm bản quyền không?

A Có - vì phát tán nội dung khi chưa được phép là vi phạm bản quyền B Không - vì đã mua vé xem phim rồi C Không - vì chỉ chia sẻ với bạn bè thôi

💡 Kết luận quan trọng:

Hãy tôn trọng sản phẩm của người khác
Không sao chép, phát tán, sử dụng nội dung khi chưa có sự đồng ý
Giữ bí mật thông tin riêng tư của bản thân và người khác

🎮 PHẦN 5: TRÒ CHƠI TƯƠNG TÁC (3 điểm)

🕹 Trò 1: "Kéo thả thư mục đúng chỗ"

Kéo các tệp vào thư mục phù hợp, sau đó nhấn nút Kiểm tra:

📁 Các tệp cần sắp xếp:

📝 Bài tập Toán.docx

🎬 Phim Doraemon.mp4

📖 Bài văn Tấm Cám.docx

📚 Truyện Cô Bé Quàng Khăn Đỏ.pdf

💻 Bài tập Tin học.docx

🎵 Nhạc thiếu nhi.mp3

📂 Thư mục đích:

📚

Thư mục Học tập

Thả các tệp học tập vào đây

🎮

Thư mục Giải trí

Thả các tệp giải trí vào đây

🧩 Trò 2: "Thách thức kiến thức"

Trả lời đúng các câu hỏi để nhận điểm:

❓ Câu 1: Phím tắt nào để mở File Explorer?

A Windows + E B Ctrl + F C Alt + Tab D Windows + R

❓ Câu 2: Để đổi tên tệp, em nhấn phím nào?

A F1 B F2 C F3 D Delete

❓ Câu 3: Cách nào NHANH NHẤT để tạo thư mục mới?

A Nhấp chuột phải → New → Folder B Nhấn phím Ctrl + Shift + N C Vào menu File → New Folder D Cả A và B đều nhanh như nhau

💡 Trò 3: "Sắp xếp đúng thứ tự"

Kéo thả các bước tìm tệp theo thứ tự đúng, sau đó nhấn nút Kiểm tra:

🔄 Các bước (kéo thả để sắp xếp):

A Nhấn Enter

B Mở File Explorer

C Chọn tệp trong kết quả

D Gõ từ khóa

E Chọn phạm vi tìm kiếm

✅ Thứ tự đúng:

Bước 1: Kéo thả vào đây

Bước 2: Kéo thả vào đây

Bước 3: Kéo thả vào đây

Bước 4: Kéo thả vào đây

Bước 5: Kéo thả vào đây

🎉 Xuất sắc! Em đã sắp xếp đúng thứ tự các bước tìm tệp!

Tiến độ học tập